İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası Eczaneler Bakımından
Tam Olarak Yürürlüğe Girdi
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30.06.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.01.2013 tarihinden itibaren (kademeli olarak) yürürlüğe girmiştir. Bu kanundan önce iş sağlığı ve güvenliği iş ve işlemleri 4857 sayılı İş Kanununa göre yürütülüyordu. Bu kanun iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin özel bir kanundur, ancak tüm çalışanları değil sadece hizmet akdiyle (hizmet sözleşmesiyle) çalışanları yani işçilerin durumunu düzenlemektedir. Kamu görevlileri ve bağımsız çalışanları (kendi nam ve hesabına çalışanları) kapsamamaktadır. Örneğin Eczane eczacılar (bağımsız çalışan) ve kamu eczacıları (memurlar) bu kanun kapsamı dışında kalmışlardır.
İş sağlığı ve güvenliği yasası 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle tüm yön ve yükümlülükleriyle uygulamaya geçmesi nedeniyle, bugüne kadar istisnalardan yararlanan eczane işyerine ayrıntılı olarak bakmakta yarar vardır.
Yasa 30.06.2012’de yayınlanmakla birlikte tehlike sınıfları göz önüne alınarak en az bir işçi çalıştıran tüm ticari işletmelerde uygulanmaya başlandı. Şu halde “herhangi bir eczanede en az bir işçi” çalıştırılıyorsa doğrudan bu kanunla ilişki başlamış demektir. Hemen belirtelim eczane sahibi eczacılar bu Kanun kapsamda değildir. Ancak ikinci eczacı, yardımcı eczacı ve diğer hizmet akdiyle çalışanlar Kanun kapsamındadır.
İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, diğer sağlık personeli çalıştırma/görevlendirme yükümlülüğü olmak üzere, Kanun’la işyerlerine/işverenlere getirilen yükümlülüklerde işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı esas alınmaktadır. İşyerleri; az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli şeklinde üç sınıfa ayrılmıştır. Serbest Eczaneler, “Az Tehlikeli” sınıfta yer almaktadır.
Eczanelerin iş sağlığı ve güvenliğine dair yasa çıktığından beri bazı sorumlulukları devam etmektedir. Bunları; “Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi, Sağlık Gözetimi Acil Durum Planı, Risk Değerlendirmesi, İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Bildirimi” şeklinde sayabiliriz.
Ancak içinde eczanelerin de olduğu “az tehlikeli işyerlerinden” olup 50 ve altı çalışanı olan işyerleri ile kamu kurumlarında işyeri hekimi ile iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğu 01.07.2020 tarihine ertelenmişti. Yasa çıktığından beri bu konudaki üçüncü erteleme ile tanınan bu ayrıcalık 01.07.2020 tarihinde son buldu.
Buna göre artık 01.07.2020 tarihinden itibaren eczanelerin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma veya bu hizmeti sağlama zorunluluğu bulunmaktadır.
Eczacılar için bu yükümlülüğün yerine getirilmesi bakımından 3 seçenek bulunmaktadır:
1. Seçenek: Eczacılar her biriyle ayrı ayrı sözleşme yapmak suretiyle iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirebilirler.
2. Seçenek: Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri’nden (OSGB) iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri alabilirler.
3. Seçenek: Bunların hiçbirini yapmadan gerekli eğitim ve belgeleri almak suretiyle bizzat kendileri bu yükümlülüğü yerine getirebilirler. Bu hususun ayrıntısına ve nasıl yapılacağına ilişkin olarak eczacı odaları yasanın yürürlüğünden sonra çok sayıda bilgilendirme duyurusu yayınlamışlardı. Zamanında bu eğitimi ve belgeleri temin eden eczacılar için bu husus şimdi kolaylaşmış durumdadır. Anadolu Üniversitesi e-sertifika programına katılarak sertifika almaya hak kazanmış bu eczacılar, işe giriş ve periyodik muayeneler hariç, iş güvenliği hizmetini kendileri çalışanlarına verebilecekler. Bu yetkilendirme çalışanların işe giriş raporu, periyodik sağlık muayenesi ve tıbbi tahlil hizmetlerini kapsamadığından bu hizmetler, Kamu Sağlık Hizmeti sunucularından veya Aile Sağlığı Merkezlerinden alınmak zorundadır.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri yürütmek istemekle birlikte gerekli belgeye sahip olmayan işveren veya işveren vekili niteliğindeki eczacılar, açık öğretim fakültesi eliyle yürütülen uzaktan teorik bir eğitimin ardından bulunduğu ilde yapılan yazılı sınavı başarmaları halinde bu hizmetleri yürütebilecekler.
Gelelim 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren anılan yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde eczacıların karşılaşabilecekleri parasal yaptırıma…
Eczanede çalışan tek bir işçisi olsa dahi iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi yapmadığı veya bizzat kendisi tarafından bu hizmet yerine getirilmediği takdirde, eczacılar, görevlendirilmeyen her iş sağlığı ve güvenliği profesyoneli(uzmanı) için her ay itibariyle 11.735.-TL idari para cezası ödemek zorunda kalacak. Örneğin Temmuz ayı için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti yoksa 2 uzman x 11 bin 735.-TL şeklinde toplamda 23.470.-TL idari para cezası ödemekle yükümlü olunacak. Bu şekilde yükümlülük yerine getirilmeden devam eden her ay için ayrı ayrı idari para cezası sözkonusu olacak.
Özetle, iş sağlığı ve güvenliği bakımından 1 Temmuz 2020 tarihinden sonrası için dikkatli olmak gerekiyor.
