İLAÇ İSİMLERİNDE KISALTMA EKLERİ
Ecz. Ali Erdem
İlaç kutularının üzerinde "BID, CR, SR, XL, ES, ZOK, FORTE, vb." gibi kısaltmalar yer alır.
İlacın doz, adet ve salınım mimarisi özelliklerine ait bu kısaltmalara ve anlamlarına göz atalım.
BID
Latince “Bis in die” kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Günde iki kez kullanımı ifade eder.
ES
Extra Strength ( ekstra güçlü ).
FORT (FORTE), SPECIAL
Forte kelimesi İtalyanca ‘kuvvetli’ anlamına gelen bir sözcüktür. Üzerinde FORT (FORTE) , SPECIAL yazılı olan ilaçlar içerdikleri etkin maddeyi genellikle normal dozun iki katı miktarda ihtiva ederler.
CR
Controlled Release Drug Delivery System (Kontrollü ilaç salımı yapan sistemler).
ilacın etkin maddesini kontrollü olarak salar. Kronik hastalık ve etmenlerin tedavisinde kullanılır.
MR
‘Moderately(Modified) Release drug delivery systems’ kelimelerinin baş harflerinden gelmektedir, değiştirilmiş salınımı ifade eder. MR ilaç salınım sistemleri özellikle yan etki ve intolerans riski yüksek ilaçlara hastanın uyunç göstermesine katkı sağlar.
XL
‘Extended Release’ kelimelerinin kısaltılmış halidir. Uzatılmış salınım sistemi, ilacı uzun bir zaman aralığında veren modifiye bir sistemdir. Kronik hastalıklarda özellikle gece etkisi için bu sistemden faydalanılır.
SR
Sustained Release Drug Delivery Systems (Sürekli salım yapan sistemler).
Özellikle sabit dozda sürekli doz gerektiren ağrı kontrolü ve hipertansiyon vs. kronik tedaviler için uygun bir ilaç salınım sistemidir.
EC
Enteric Coated Tablet ( Enterik kaplı tablet).
Mide asidinden etkilenen veya midede yan etki oluşturan ilaçlarda kullanılır.
PLUS
‘Plus’ kelime olarak ‘artı’ anlamına gelmektedir. Etkinlik artışı için 2. bir etkin madde formüle eklenmiştir.
RETARD
Geciktirilmiş salınımlı sistemler için verilen bir ektir. Özellikle ağrı kontrolünde değerlendirilir.
FLASH
Hızlı dağılan tablet olarak adlandırılır (Quick disintegrating tablets). Özellikle hızlı etki istenen akut ağrılarda tercih edilir.
MELT
Ağızda eriyen tablet olarak adlandırılır (Melt-in-mouth tablets). Özellikle çocuklarda kullanımda uyuncu arttırır.
ZYDİS
Orodispersibl tabletler (Orodispersibl tablets, Orally disintegrating tablets) olarak adlandırılır. Bulantı ve kusmada hızlı dağılımdan faydalanılır.
RAPİD
Hızlı çözünen tabletler (Rapid disintegrating). Özellikle akut ağrıda çabuk emilim sebebiyle kullanılır.
ZOK
Zero Order Kinetic olarak nitelendirilir. Kontrollü bir salınım sistemidir. Vücuttaki eliminasyon hızına göre optimum terapötik aralıkta doz salınımı düzenlenmiştir.
CO-
Combine (kombine) kısaltılmışıdır. Birlikte kullanılan tansiyon ilaçlarında sıklıkla rastlanır.
PATCH, TTS
Transdermal ilaç taşıma sistemleridir. Deriye yapıştırılarak kullanılır. Ağızdan ilaç alamayan kişilerde kullanımı uygundur.
CHRONO BT
Uzatılmış salınımlı bir ilaç sistemidir. Epilepside kullanımı mevcuttur.
IM
İntramüsküler, kas içine uygulama.
IV
İntravenöz, damar içine uygulama.
SC
Subkutan , deri altına uygulama özellikle aşı ve insülin müstahzarlarında sık rastlanılır.
♦️♦️Kontrollü salınım yapan tabletler kırılmamalı, çiğnenmemeli ve bol su ile alınmalıdır.
