Fosfatidilserin Nedir? Fosfatidilserin Faydaları Nelerdir?
Doç. Dr. Teoman AKÇAY
Fosfolipidler su seven ve suyu sevmeyen iki ucu bulunan ve hücrelerin ve hücre içi organellerin zar yapısını oluşturan çok önemli bir yapı taşıdır. Yapısında uzun zincirli 2 yağ asidi ve birde amino asit bulunduran en önemli fosfolipid ise fosfatidilserindir. Fosfatidilserin pek çok kaynaktan sağlanabilir: Soya, alg ve ayçiçeğinden elde edilen fosfatidilserin bağırsaklardan emilir ve kan beyin bariyeri yapısına katılır. Aynı zamanda beyindeki hücre zarı yapısına da katılır. Özellikle hücre zarının iç yüzeyinde yer almaktadır.
Fosfatidilserin vücutta sentezlenir mi? Dışardan Gıda Takviyesi Olarak Alınması Önerilmekte midir?
Fosfatidilserin vücutta sentezlenir. Hücre zarlarına katılır. Ek gıda takviyeleri ile desteklenmesi gerektiğini ortaya koyan en önemli gerekçeleri yaşla birlikte alımının azalması veya besinlerdeki yetersizliklerdir.
Fosfatidilserin, bazı yiyeceklerde doğal olarak bulunur ve ayrıca diyet takviyesi formunda da satılır.
Fosfatidilserin Hangi Hastalıklarda Fayda Sağlamaktadır?
Fosfatidilserin son zamanlarda giderek ilgi çekmekte ve pek çok durumda önerilmektedir. Fosfatidilserin takviyeleri, aşağıdakileri içeren çeşitli sağlık koşulları için doğal bir ilaç olarak lanse edilir:
Dikkat ve Hafız gelişimine Fosfatidilserin etki eder mi?
Yapılan çalışmalarda fosfatidilserin takviyelerinin hafızayı korumak, sağlıklı uykuyu teşvik etmek, ruh halini iyileştirmek ve egzersiz performansını artırmak için sağlandığı iddia edilmektedir. Bu etkilerle ilgili pek çok yayınlar mevcuttur.
Hafıza ve hücresel yapı katılması bakımından önemli olan fosfatidilserin sporcular içinde oldukça önemlidir. Bu konuda yapılan çalışmalarda fosfatidilserin içeren desteklelerle sporcularda kortizol yanıtın azaldığı ağrı ve stres etkilerin olumsuz sonuçlarının azaldığı saptanmıştır. Egzersiz kapasitesi artmış ve refleks yanıtları daha iyi gözlemlenmiştir.
Çocuklarda dikkat ve hafıza için önerilen fosfatidilserin erişkinlerde ise yaşa bağlı hafıza kaybını yavaşlatmaya çalışmak için sıklıkla alınır. Klinik Biyokimya ve Beslenme Dergisi'nde yayınlanan bir 2010 çalışmasında, hafif bilişsel bozukluğu olan 78 yaşlı hasta, fosfatidilserin takviyeleri veya plasebo ile altı aylık kullanım başlanarak takibe alınmıştır. Altı aylık sürenin sonunda yapılan testlerde, çalışmanın başlangıcında nispeten düşük bellek puanına sahip katılımcıların belleklerinde önemli bir iyileşme olduğu tespit edilmiştir.
Fosfatidilserin ruh sağlığına katkı sağlar mı? Depresyonda kullanılabilir mi?
Depresyon çocuklarda ve erişkinlerde sıklığı gittikçe artan ve önemli sağlık problemi olan bir durumdur. Fosfatidilserin desteğinin ruh halini düzenlemeye yardımcı olarak bir rol oynadığı düşünülmektedir. Majör depresyonlu 65 yaşın üzerindeki kişiler üzerinde yapılan bir çalışmada, 12 hafta boyunca günde üç kez fosfatidilserin takviyesi ile depresyon düzeylerinde düzelmeler saptanmıştır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite için fosfatidilserin öneriliyor mu?
Çocuklarda erken tanıyla tedavilerde büyük başarılar sağlanan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu pandemi sürecinde önemli bir sorun olmuştur. European Psychiatry dergisinde 2012 yılında yayınlanan bir makalede, omega-3 yağ asitleri ile kombinasyon halinde fosfatidilserin kullanılmasının, çocuklarda DEHB'nin tedavisinde yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Özellikle davranışlarda önemli düzelmeler saptanan çocuklarda DEHB da fosfatidilserin desteği önerilmektedir.
Fosfatidilserinin Olası Yan Etkileri Var mıdır?
İçerisinde soya bulunana soya bazlı fosfatidilserin ürünlerinde gaz ve alerjik şikayetler olabilmektedir. Fosfatidilserin içerisinde bulunan yağ asitleri omega 3 içerdiğinden antikoagülan kullanımı alan kişilerde dikkatle tüketilmeli ameliyattan önce ağızdan desteklenmesi bırakılmalıdır. Kan sulandırıcı kullananlarda, hekim kontrolünde tüketilebilir.
Fosfatidilserin vücutta asetilkolin adı verilen bir kimyasalı artırabilir. Alzheimer hastalığı için asetilkolinesteraz inhibitörleri adı verilen ilaçlar da asetilkolini artırır. Alzheimer hastalığı için ilaçlarla birlikte fosfatidilserin alınması, Alzheimer hastalığı için ilaçların etkilerini ve yan etkilerini artırabilir.
Fosfatidilserin kaynakları nelerdir?
Fosfatidilserin, soya, beyaz fasulye, ay çekirdeği, yumurta sarısı, tavuk karaciğeri ve sığır karaciğeri de dahil olmak üzere birçok gıdada bulunur.
Fostadilserin hangi dozlarda kullanılabilir?
Fosfatidil serin günde 1-3 kez, toplamda 200-400 mg dozunda 6 ay kadar kullanılabilir.
