Modern Majistral yazı dizimizi Melatonin ile bölüyoruz bu hafta. Son dönemlerde sıkça reçete edilmeye başlanan, hazır müstahzarları olduğu kadar çeşitli formlarda majistral olarak da hazırlanan Melatonin Formülasyonuna geçmeden önce uyku ve uykusuzlukla ilgili bazı detaylara değineceğiz.
Ancak bilinmesi gereken önemli bir nokta var; Melatonin sadece uyku problemlerinde değil,
Kanser, Diyabet, Depresyon, Anksiyete, Peptik ülser-deudonal ülserler, İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları, Anti-Aging, Polikistikover sendromu, Menopoz, Hipertansiyon, Jetlag gibi kritik hastalıklarda da kullanılmaktadır.
Keyifli okumalar...
Uyku, biraz uyku… Tüm isteğim buydu!
“Bu karanlık böyle iyi, aferin Tanrı’ya
Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorum.
Herkes yokken biz oluruz
Biz uyumayalım”
Turgut Uyar
Hedefi vurmak için tek gözünden vazgeçen insan, korktuğundan mı vazgeçemez uyumak için iki gözünü kapamaktan?
Oysa dinlese Orhan Veli’yi -gözleri kapalı- anlayacak “Bir uyku âleminden doğar dünya. “
Kelime anlamı olarak: Dış uyaranlara karşı bilincin tümden ya da bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı doğal dinlenme durumu olan uyku, nice şiirlere, romanlara, makalelere, bilimsel çalışmalara konu olmuştur.
Uzmanlara göre 17-18 saat uyuması gereken bebekler, yetişkin olduklarında ortalama günde 8 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Yeni çalışmalara göre ise kişinin biyolojik saati ve içinde bulunduğu duygu durum göz önüne alınarak kişisel uyku düzenini sağlamak ön plana çıkmaktadır. Sonuçta kimine göre biyolojik saat, kimine göre içimizdeki Khronos (bilimsel olarak “sirkadyen ritim”) bizden bağımsız işlemekte ve sağlıklı çalışabilmesi için kendisine tam itaat istemektedir. Öyle ki zorunlu erken kalktığımız günlerden sonra verimli bir uyku için biyolojik saatimiz hafta sonunu bekler. Bu durum uyku borcunu ödemek olarak tanımlanabilir. Ancak hafta sonları da doğal bir şekilde erken kalkıyorsanız bilin ki Khronos’la aranız iyi J
Uyku ve uyanıklık halimiz nelere bağlıdır?
Birçok faktör uyku ve uyanıklık durumuna etki etse de genel olarak bu döngüyü sirkadyen ritim adını verdiğimiz vücut saatimiz kontrol eder. Bu ritim, 24 saatlik bir periyodu kapsar ve hem vücudumuzdaki biyolojik ve kimyasal olaylardan hem de aydınlık, karanlık, stres gibi dış faktörlerden etkilenir. Karanlık çöktüğünde vücut, uyku saatinin geldiğini belirtmek için melatonin salgılar ve bunun sonucunda uykulu hissederiz. Gecenin geç saatlerinde TV, bilgisayar, telefon ışıkları gibi parlak ışığa maruz kalmak ise bu süreci sekteye uğratır ve uykumuz kaçar.
Uykusuzluk, nam-ı diğer ünlü İNSOMNİA nedir?
İnsomnia (uykusuzluk) yeterli uyku alamama, uykuya dalamama, sirkadyen ritme göre günün yanlış bir zamanında uyuyakalma, uyku kalitesinde azalma, gece sık sık uyanma ve tekrar uyuyamamayla karakterize bir hastalıktır. Uluslararası sınıflandırmalara göre farklı alt çeşitleri bulunmaktadır. Bu durum kalp ve böbrek rahatsızlıkları, tansiyon, diyabet, depresyon ve obezite gibi kronik rahatsızlıklara sebep olabilir. Insomnianın önlenmesi için ilk basamakta bazı yaşam tarzı değişikliklerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ancak, kısa süreli uyku ile insomniayı karıştırmamak gerekir. Gündüz yaşamınız olumsuz etkilenmiyorsa, siz kısa süreli uykunun yettiği insanlardansınız. Fakat uyku için yeterli zaman ve fırsat varken, bilinçli bir şekilde uykudan kaçıyorsanız, isteseniz de uyuyamıyorsanız, gözlerinizi kapattığınızda laf lafı açıyorsa bir türlü dalamıyorsanız konunun uzmana taşınma vakti gelmiştir.
Gelelim, Melatonin ve uyku ilişkisine…
İNSOMNİA TEDAVİSİNDE MELATONİN KULLANIMI
Uykusuzluk tedavisinde farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Papatya infüzyonu, lavanta uçucu yağı gibi bitkisel tedavilerin yanı sıra melatonin, heterosiklikler; benzodiazepinler gibi bir çok kimyasal etkin madde de tedavi seçenekleri arasındadır.
Gecenin erken saatlerinde (21.00 civarı) alındığında sirkadyen ritmi öne çektiğinden uykuya dalmayı kolaylaştırır. Sabah alındığında ise erken uyuyup erken uyanan hastalarda faydalıdır. Melatonin 2-5 mg dozlarda tavsiye edilmekle birlikte başlangıç dozu 0.3 mg’a kadar çekilebilir. 1 mg melatonin fizyolojik sınırdır. Bundan daha düşük melatonin miktarının dahi hem kör hem gören hastalarda sirkadyen fazı kaydırdığı bulunmuştur.
Düzensiz uyku-uyanıklık ritim bozukluğunda 0.3-3 mg verilebilir. 24 saat olmayan uyku-uyanıklık ritim bozukluğunda önerilen kullanım şekli ise her gün yatma saatinden 1 saat önce 0.5 mg melatonin ile başlayıp gerekirse doz arttırma şeklindedir. Bir başka kullanım yolu ise ilk ay 3-10 mg gibi daha yüksek dozda yatma saatinden 1 saat önce melatonin alınması şeklindedir. Tedavinin etkileri 3-9 hafta içinde başlar. Daha sonra insomnianın tekrarının önlenmesi için 0.5 mg gibi düşük bir dozda melatonin alımına devam edilir. Yapılan çalışmalarda vardiyalı çalışma uyku bozukluğunda gündüz uykusundan önce 5-6 mg melatonin alımının uyku kalitesine fayda sağladığı 6-10 mg alımının ise yararlı olmadığı gösterilmiştir. Jet lag’ten kaynaklanan uyku bozukluklarında, doğuya gidişlerde yatma saatinden hemen önce, batıya gidişlerde uyandıktan sonra 0.5-3 mg melatonin kullanılması önerilmektedir.
MELATONİN MAJİSTRAL FORMÜLASYONLARI
Farma kalite melatonin krem rengi-sarı renkli kristalize bir tozdur. 20°C’de etanolde 182 g/L, suda 2 g/L, %40 (v/v) etanolde 64 g/L çözünürlüğündedir. Sulu çözeltisi ağızda tuhaf bir tat bırakır. Bu nedenle tadının baskılanacak şekilde formüle edilmesi gerekir.
Bu formülasyonda taşıyıcı olarak kiraz aromalı SyrSpend® SF PH4 süspansiyon bazının kullanımı hem melatoninin tuhaf tadını maskelemekte hem de süspansiyon formda olduğu için dozun rahatlıkla ayarlanabilmesini sağlamaktadır. SyrSpend® SF PH4’ün değişken akış özelliği sayesinde melatoninin formülasyon içindeki homojenitesi sağlanır.
Tatlandırıcı olarak sükraloz içerdiği için diyabet hastalarında da güvenle kullanılabilir.
Preparat Tipi: Süspansiyon
Ambalaj: Renkli ya da ışık geçirmeyen şişe
Etiket: Beyaz
Endikasyon: İnsomnia
Hazırlanmış Ürünün Son Kulanım Süresi: 90 gün
Hazırlanış:
•90 mg melatonin ölçülüp havana alınır, gerekirse toz edilir.
•Havana azar azar SyrSpend® SF PH4 eklenerek macun kıvamına getirilir.
•Geometrik seyreltme esasına göre SyrSpend® SF PH4 eklenmeye devam edilir. Süspansiyon kıvamını alınca mezüre aktarılır.
• Mezürde SyrSpend® SF PH4 ile 90 ml’ye tamamlanır.
Doz:
•Başlangıç dozu olarak 0.5 mg Melatonin kullanımını kolaylaştırmak için hazırlanan süspansiyondan 0,5 ml verilmesi yeterlidir. Hekim reçetesine göre istenen oranda hesap yapılarak arttırılabilir.
•Önerilen günlük doz uygulaması 3 mg Melatonin ise hastaya hazırlanan süspansiyondan 3 ml verilmesi gerekmektedir. Bu durumda hazırlanan süspansiyon 30 günde bitecektir.
•Farmakoekonomik olarak, hastanın ürüne daha uygun fiyatlı ulaşması için formül günde 3 mg ve üstü kullanım durumunda şöyle revize edilebilir*:
Melatonin 90 mg
SyrSpend 30 ml
Bu durumda hasta 3 mg melatonin için 1 ml hazırlanmış üründen almalıdır.**
* SyrSpend için kullanılacak maksimum konsantrasyona göre
** 30 günlük kullanım için örnek veridir.
• Ölçekli şurup şırıngası ile hastaya takdimi önerilir.
İçeriği Farma Kalite Melatonin olması şartıyla, hazır müstahzar olarak piyasada kapsül formunda Melatonin çeşitleri bulunmaktadır. Yapılan klinik çalışmalarda yavaş veya kontrollü salınımlı kapsüllerin kullanıldığı göre çarpmaktadır. Garfinkel ve arkadaşlarının yaptıkları bir çalışmada; melatonin eksikliğinin yaşlı kişilerdeki uyku bozukluğu sıklığında önemli bir role sahip olduğu, 2 mg/gece dozda kontrollü-salınımlı melatonin verilmesiyle total uyku zamanında değişme olmadığı ve uyku bozukluğu yaşayan bu hastalarda etkili bir şekilde uyku kalitesinin arttığı bildirilmiştir.[1]
Yurt dışında çeşitli firmaların bu özellikteki Melatonin müstahzarları mevcuttur. Ancak ABD’de reçetesiz bu ürünün satılmadığını bir kere daha vurgulamakta fayda var.
Kişiye özel tedavi Melatonin tedavisi için de önemli rol oynadığından majistral olarak hazırlanması önem arz etmektedir.
Aşağıda yer alan formülasyon Melatoin’in yavaş salınımlı kapsül ile olan terkibidir.
Preparat Tipi: Kapsül
Ambalaj: Sert jelatin kapsül
Etiket: Beyaz
Endikasyon: İnsomnia
Saklama Koşulları: Oda sıcaklığında, ağzı sıkıca kapalı, ışık geçirmeyen kaplarda saklanır.
Hazırlanış:
•Kullanılacak kapsül boyutu seçilir ve 1 kapsül ağırlığı hesaplanır.
•Kullanılacak madde miktarları küme (bulk) dansisiteleri göz önüne alınarak hesaplanır.
•Tozlar tartılıp karıştırılır ve kapsüllere doldurulur.
Modern Majistralde Yeni Dünya’ya Hoşgeldiniz !
Ecz. Gaye KARAATA Ecz. Gülce Erişmiş
Galenik Ecza Pazarlama Direktörü Majistral Teknik Uzmanı
(Bir daldır uykusuzluk, sallanır durur sürekli gecede… Cemal Süreya)
KAYNAKÇA
