Eczacının Yeni Önlüğü: Yıkıcı Teknolojiler
Ecz.Ömrüm Ergüven-Ecz. B.Sefa Mumay
Teknolojinin gelişmesi ile değişen meslek şartları, her meslek için yeni tanımlamalar gerektirmiştir. Eczacılık, birçok farklı alanı barındıran multidisipliner çalışmaların mümkün olduğu bir alandır. İlk defa 1960'ta tıptan ayrı bir meslek olarak tanımlanan eczacılık mesleği, 1960'tan sonraki her dönemde, çağın gerektirdiği değişikliklere uğramıştır. Majistral ilaçların hazırlandığı eczane laboratuvarları, müstahzar ilaç sayısının artması, ilaç takip sistemi ve Medula sisteminin eczanelere entegre edilmesi gibi örnekler, eczacılık hizmetinin bulunduğu çağa uymasının bir sonucu olarak yorumlanabilir. Günümüzde, teknolojinin getirdiği değişim zorunluluğu da göz önüne alınınca, hiçbir eczacılık hizmeti teknolojiden bağımsız düşünülememektedir.
Yıkıcı teknoloji, kelime anlamı olarak kendinden bir önceki teknolojinin hızlıca yerini alabilen teknoloji demektir. Özellikle son 10 yılda dünyada çok çeşitli gelişmeler yaşandı. Meteverse, arttırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, ChatGPT gibi teknolojiler tüm dünyada adından söz ettiren ve sağlık alanında uygulamalarının başladığı teknolojilerdir.
Öyle ki, FDA kronik acı tedavisinin kontrolünde sanal gerçeklik gözlüklerini ilaç olarak onaylamıştır. Bu da ilerleyen yıllarda eczane raflarında ilaçların yanında sanal gerçeklik gözlüklerinin de olabileceği anlamına gelmektedir. 3B yazıcılar ile 10 sn’de ilaç basımları gerçekleştirilebilmektedir. Bu teknolojinin özellikle ilaç endüstrisinde bazı kavramları değiştireceği ön görülüyor. Diğer yandan yine FDA’in sitesinde 3B yazıcılar ile medikal cihaz basımı hakkında rehberler bulunmaktadır. Yıkıcı teknolojilerin eczacılık sağladığı faydalardan biri de ‘kişiselleştirilmiş tedavi’ ve ‘sürekli erişim’ kavramlarına sağladığı katkıdır. Dijitalleşmenin getirisi olarak telefarmasi yani uzaktan eczacılık tanımı tün dünyada uygulanmaya başlamıştır. Telefarmasi sayesinde eczacılar danışmanlık hizmetlerini dünyanın her yerinden hastaya verebilmektedir.
Peki bu dijital çağda biz eczacılar nasıl şekillenmeliyiz?
Türkiye’de neler yapılıyor?
Türkiye’deki ilaç regülasyonları tüm dünyaya göre biraz daha farklı olduğu için dijitalleşme Türkiye’de daha yavaş ilerliyor. Ancak pandemi döneminden sonra ‘Uzaktan Sağlık Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik’ yayınlanmasıyla sağlık hizmetlerinin dijitalleşmesi de hızlanmış oldu. Türk Eczacılar Birliği’nin de bu konular hakkında planları olduğu yaptıkları konuşmalardan biliyoruz.
Peki, Pharmaino eczacılıkta dijitalleşme ve teknoloji entegrasyonu adına neler yapıyor?
Pharmaino iki eczacının henüz üniversite sıralarında kurduğu, eczacılık için dijital çözümler üreten bir şirkettir. 3 yıl önce start-up olarak kurulan şirket, Eylül 2022’den beri Bilişim ve Danışmanlık Limited Şirketi olarak hizmet vermektedir.
Pharmaino kapsamında yapılan tüm çalışmalar şu şekildedir:
Sonuç olarak;
Teknolojinin etkileri eczanenin birçok alanında görülmektedir. İnsanlığın içinde bulunduğu teknoloji çağında, eczacılığın hiçbir alanı teknolojiden bağımsız düşünülmemelidir. Önümüzdeki 10 yıllık planda eczane 4.0 ve eczacı 4.0 kavramlarının giderek daha fazla önem kazanması beklenmektedir. Bu kavramların önemi günden güne artarken eczacılık ekosisteminin bu gelişmelere ayak uydurması ve içerden üretici olması mesleğimizin devamlılığı açısından kaçınılmazdır.
