Ecz. Ömrüm Ergüven & Ecz. Beşir Sefa Mumay
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri
5. Bölüm: Sürekli Mesleki Gelişim, Eşitlik & Adalet
2023 zor bir yıldı. Birçok kriz, birçok gündem atlattık veya hala yaşıyoruz. Aralık ayı ise özellikle meslek siyaseti için yoğun geçti. Zamlar, yeni sözleşmeler, işverenler için yeni uygulamalar derken boğulduğumuz bir yıl oldu. 2024’ün gelişini, 2023’ün gidişini kutluyoruz! Güneşin doğmaktan, günün başlamaktan, yeni yılın gelmekten vazgeçmediği gibi, içimizdeki umut kırıntılarıyla nitelikli eczacılık hizmetlerinden vazgeçmeyeceğiz. Hoş geldin 2024, senden beklentilerimiz çok fazla.
Dünya’nın eczacılık vizyonunu anlayabilmek ve ülkemiz adına yorumlayabilmek adına başlatmış olduğumuz Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri serimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Bu bölümde de diğer bölümlerde olduğu gibi 2 konumuz olacak. Bunlardan ilki, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen 9 yıldızlı eczacılık hizmetinin yıldızlarından biri olan “Sürekli Mesleki Gelişim” diğeri ise Birleşmiş Milletler’in 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi arasında yer alan başlıklardan biri olan “Eşitlik ve Adalet”. Başlıklarımızı bölgesel dinamiklerimizi göz önüne alarak ve FIP’in tavsiyelerine uyarak yorumlayacağız. Yazımızın sonunda, serinin tüm bölümlerinin bağlantılarını bulabilirsiniz.
Öyleyse, hadi başlayalım!
Hedef 9: Sürekli Mesleki Gelişim
Hiçbir meslekte, yalnızca lisans eğitimi boyunca tüm meslek hayatına yetecek kadar bilgi edinmek mümkün değildir. Sürekli mesleki gelişim, bir eczacı için fakülte sıralarında başlayıp meslek hayatının sonuna kadar devam eder. Yeniliklerin bitmediği bir çağda, değişimler ve yeniden öğrenilmesi gerekenler asla bitmez. Bu sebeple, tüm meslek gruplarında olduğu gibi, eczacılıkta da sürekli mesleki gelişim önemlidir. Ayrıca, meslek deontoloji tüzüğümüz de sürekli gelişim halinde olmanın, mesleki etik açısından bir zorunluluk olduğunu söylemektedir.
- İş Gücü & Eğitim: Tüm mesleki gelişim faaliyetleri, sağlık sistemindeki ihtiyaçlarla ve eczacıların kariyer yolculuklarındaki gelişim yolları ile açıkça ilişkilendirilmelidir.
- Eğitimin temelinde kendi kendine yönlendirilebilen davranışlar yer almalıdır. Meslek üyesi, kendini gelişim alanında nasıl yönlendirmesi gerektiğini bilmelidir.
- Ulusal ve yerel ihtiyaçlara uygun etkili bir sürekli mesleki gelişim programı belirlenmelidir. Bu program, eczacı birlikleri, eczacı dernekleri, üniversiteler ve meslek dışı paydaşlar ile birlikte hazırlanmanladır.
- Sürekli mesleki gelişimin tam anlamıyla uygulanabilmesi için yalnızca mesleki eğitimler değil, meslek dışı eğitimler de önemsenmelidir.
- Farklı kariyer yolculukları için spesifik eğitim programları kurgulanmalıdır. Böylece, kariyer değişikliği yapmak isteyen meslek üyeleri için de teşvik sağlanabilir.
- Mesleki deneyim paylaşımı ortamları yaratılmalıdır. Deneyim dinlemek veya deneyim aktarmak, iyi bir mesleki gelişim için çok önemlidir.
- Sürekli mesleki gelişim stratejileri ve kendi kendine yönlendirilebilen davranışlar konusunda eğitim, öğrenci düzeyinde başlatılmalıdır.
- Pratikteki Uygulamalar: Pratikte ve ihtiyaca dayalı olarak sürekli mesleki gelişim ve sürekli eğitim, kariyer gelişim yolları ve uygulama çerçeveleri ile ilişkilendirilmiştir.
- Lisans bilgilerini yenileme, kayıt ve/veya ileri uygulama için sürekli mesleki gelişim gereksinimlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Sadece eğitim içeriği değil, eğitime kabul prosesi de geliştirilmelidir.
- İşyerlerinde sürekli mesleki gelişimler ile ilgili zorunlu olarak belirlenen bir prosedür olmalıdır. Bu, hem işin kalitesini hem de çalışan kalitesini arttırır.
- Sertifikalandırma veya yetkilendirme içeren eğitim programları tasarlanmalıdır.
- Sürekli eğitimler için çevrimiçi platformların kullanımı arttırılmalıdır. Ancak çevrimiçi olsa dahi, eğitim içeriklerinden bazıları yüz yüze yapılabilir. Bu durum, kaliteyi arttırıcı bir unsurdur.
- Farmasötik Bilimler: Lisans sonrası sürekli mesleki gelişim, ileri düzey eczacılık bilimlerinin temel bir bileşeni olarak kabul edilmelidir.
- Sürekli mesleki gelişimde en önemli parçalardan biri üniversitelerdir.
- Sürekli mesleki gelişim konusunda bilimsel yaklaşımlar önemsenmelidir.
- Gelişim programlarında öncelikleri belirlemek adına akademi, endüstri ve sağlık politikaları arasında iş birliği teşvik edilmelidir.
- Mesleki gelişim programları, sistematik bir müfredat ile hazırlanmalıdır.
Hedef 10: Eşitlik ve Adalet
“Eşitsizlik” 2023 yılının en çok savaşılan kelimesi olmuş. Tek bir alanda eşitsizlik olmadığı gibi, tek bir alanda çaba göstermek de yetersiz kalmaktadır. Eczacılık alanında da cinsiyet eşitsizliği, toplumsal cinsiyet, dijital bölünme, sağlığa erişimdeki bölünme, sosyokültürel bölünme, ekonomik bölünme gibi farklı eşitsizlik türlerinden bahsedebiliriz. Birleşmiş Milletler de 2030 yılına kadar projelerini yoğunlaştıracağını açıkladığı 17 sürdürülebilir kalkınma hedefinden bir tanesi olarak “Eşitsizliklerin Azaltılması” başlığı seçmiştir. Bu başlık özelinde, eczacılık hizmetlerinin nasıl herkes için eşit şekilde sürdürülebileceği tartışılmıştır. Bu noktada, toplumsal cinsiyet konusunda eczacılar için başucu kaynağı olabilecek TEB’in 21 yılında yayınlandığı “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Eczacılık” kitabı, önemli bir kaynaktır.
- İş Gücü & Eğitim: Eczacılıkta işgücü gelişimi, sürekli eğitim ve eğitim ile kariyer ilerleme fırsatlarında eşitlik ve çeşitlilik eşitsizliklerini ele alma konusunda açık stratejiler.
- Eşitlik ve eşitsizlik tanımları belirlenmelidir. Mesleki olarak mesleğin icrasında veya mesleğin sunulduğu toplumdaki tanımlar belirlenmelidir. Her bölgenin, her sokağın farklı ihtiyaçları olabilir.
- Ele alınan eşitlik ve eşitsizlik başlıkları, engellenebilir sebepler ve engellenemez sebepler olarak nedenselleştirilmelidir.
- Eşitlik ve eşitliği teşvik etmek için işgücü geliştirme politikalarının ve uygulanabilir yasaların benimsenmesi; herhangi bir önyargı olmaksızın herkesin bu konuda güçlendirilmesi gerekmektedir.
- Pratikteki Uygulamalar: Tüm insanların nitelikli eczacılık hizmetlerine erişim sağlaması için hizmetin sunumu, hizmete erişim ve hizmetin etkisi alanlarında eşitlik ve adalet konusunda açık planlar yapılmalıdır.
- Hasta, nüfus ve sağlık sistemine yönelik ihtiyaçları temel alarak, çeşitli sosyo-ekonomik durumları, demografik ihtiyaçları ve beklentileri dikkate alarak eczacılık hizmetleri spesifikleştirilmelidir. İhtiyaç odaklı eczacılık hizmeti anlayışı benimsenmelidir.
- Hastaların ve nüfusların, ilaçlara ve ilaç bilgisine erişim dahil olmak üzere hizmetlere eşit erişimini ele almak için stratejiler geliştirilmelidir.
- Hastalıkları önleme (aşı da dahil), kamusal sağlık hizmetleri ve dijital sağlık hizmetleri geliştirilmelidir.
- Özellikle telefarmasi gibi, zamandan ve mekandan bağımsız eczacılık hizmeti sunulması önemsenmelidir
- Dezavantajlı hastaların/nüfusların eczacılık hizmetine ve sağlık sistemlerine erişimi kolaylaştırılmalıdır.
- Değer temelli sağlık hizmeti sunumunda sosyal sorumluluğun önemi pekiştirilmelidir.
- Toplumsal cinsiyet ve eczacılar için toplumsal cinsiyet kavramları üzerine yapılan çalışmalar genişletilmelidir.
- Farmasötik Bilimler: Eczacılık eğitimi, araştırma altyapısı, gelişim ve üretim alanları ile kanıta dayalı denetimin küresel kapasitesinde eşitlik sağlanmalıdır. Bu, mesleki olarak standardizasyon sağlayacaktır.
- Eşitlikçi kariyer yolları oluşturmak için akademi, meslek birlikleri ve kamu birlikte çalışmalıdır. Maaş farkları, çalışma şartları gibi konular optimize edilmelidir.
- Üniversitelerin temel görevlerinden biri, mesleki kariyer boyunca uygulanan stratejilerin başarısını izlemek, değerlendirmek ve sürdürülebilir eşitlik ve adaleti sağlamak olmalıdır.
Saygılarımızla;
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri Yazı Dizisi
-> 1. Bölüm: Giriş, Akademik Kapasite, Erken Kariyer Stratejileri (05.09.2023) https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16121
-> 2. Bölüm: Kalite Güvence, Spesifik Uzmanlık Gelişimi (03.10.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16204
-> 3. Bölüm: Yetkinliklerin Gelişimi, Lider Geliştirmek (07.11.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16283
-> 4. Bölüm: Entegre Hizmetler, Multidisipliner Yaklaşım (01.12.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16361
Kaynakça:
Aaseer, T.S., Subramani T. 2015. The Nine-Star Pharmacist: An Overview. Journal of Young Pharmacists. Vol. 7, Issue 4, Oct-Dec 2015.
Birleşmiş Milletler. (2021). Eşitsizliklerin Azaltılması. Sürdürülebilir Kalkınma için Küresel Amaçlar. Erişim Adresi: https://www.kureselamaclar.org/amaclar/esitsizliklerin-azaltilmasi/ (Erişim Tarihi: 02.01.2024)
FIP. (2020). FIP Global Development Goals. Erişim Adresi: https://developmentgoals.fip.org/ (Erişim Tarihi: 02.01.2024)
Kerman, B., Sönmez, A., Kiraz, E.D.E. (2021). Halk Sağlığı Bakış Açısı ile Dijital Bölünme. Climate and Health Journal, 2021; 1(2):58-67.
Mumay, B.S., Ergüven, Ö. (2021). Artificial ıntelligence applications used in pharmacy and pharmacy related fields: pharmacy and artificial ıntelligence. Journal of Artificial Intelligence in Health Sciences. 1(2):34-42. doı: 10.52309/jai.2021.12
The Role of the Pharmacist in the Health Care System. Preparing the Future Pharmacist: Curricular Development. Report of the Third WHO Consultative Group on the Role of the Pharmacist. Vancouver, Canada, 27-29 August 1997.
Türk Eczacıları Birliği. (2021). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Eczacılık. Balta, E., Gürler Yıldızlı, Z., Dönmez, İ. (ed). Ankara: Türk Eczacıları Birliği Yayınları. Erişim Adresi: https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/1337/toplcinseczacilik__.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 02.01.2024)
