19.09.2013 tarihinde imzalanan Ek Protokol’le, “5.3. Cezai şart uygulanacak fiiller, fesih nedeni fiiller ve sözleşme yapılmayacak süreler” başlıklı maddelerde değişiklik ve ekleme yapıldı.
Sözleşmenin “teslim edilmeyen ilaç” maddesi olarak tarif edebileceğimiz 5.3.5 maddesinde yapılan değişiklikle cezai şartlar yarıya düşürüldü. Buna göre, ilk tespitte ilaç bedelinin 10 katı olarak uygulanan cezai şart 5 kat, tekrarında fesihle birlikte uygulanan 20 katı cezai şart 10 kat şeklinde indirilerek uygulanacaktır.
Böylece “hastaya teslim edilmeyen ilaç” fiili nedeniyle cezai şart uygulaması yaklaşık 2 yıl sonra 2009 yılı Protokolü’ne yaklaştırıldı. Ancak belirtelim ki, Ek Protokol değişikliğine karşın halen daha 2009 yılı sözleşmesi gerek tekrar halinde uygulanan cezai şart, gerekse uygulama yapılan matrah bakımından(kupür bedeli-ilaç bedeli-reçete bedeli ayrımı nedeniyle) daha hafiftir.
Sözleşmenin bu maddesindeki, hasta veya yakınına teslim edilmeyen ilaçla ilgili ilk tespitte “ilaç bedeli”, tekrarında fesihle birlikte “reçete bedeli” üzerinden cezai şart uygulandığını ve bu ilginç düzenlemenin değiştirilmeksizin devam ettiğini belirtmek gerekir.
İkinci olarak, cezai şart ve fesih maddelerine Ek Protokol’le, kısaca “reçete kaydının belli amaçlarla silinmesi” şeklinde nitelendirebileceğimiz ek bir madde konuldu. Sözkonusu madde (5.3.15) birden çok fiili içermekle birlikte, ana konusu reçetelerin medula provizyon sisteminden silinmesi.
Madde “5.3.15. Muayene katılım payını tahsil etmemek amacıyla reçete girilip silinmesi, hastanın ilaç almasını engellemek amacıyla reçete girilip silinmesi, hastanın rızası dışında adına devam reçetesi girilip silinmesi veya ilaç veriliş sürelerini ihlal amacıyla reçete girilip silinmesi fiillerinin tespit edilmesi durumunda yapılan her işlem için fiile iştirak eden tüm eczanelere ayrı ayrı 250 (ikiyüzelli) TL cezai şart uygulanarak eczane yazılı olarak uyarılır. Maddede sayılan fiillerden herhangi birinin tekrarı halinde cezai şart miktarı iki katı olarak uygulanır.” şeklindedir.
Madde ile sözleşmenin uygulanmasında karşılaşılan ve şikayet edilen sorunlar önlenmeye çalışılmış.
Gerçekten de kendisi tarafından muayene katılım payını almamak için, reçete girişi yapıp sonra bu reçeteyi silmek ve muayene katılım payını bir sonraki ilaç alımına ve eczaneye bırakmak yoluna başvuran eczanelere rastlanmaktaydı. Yine hastanın ilaç almasına engel olmak maksadıyla, bilgisi dışında kronik rahatsızlıklarda reçete girip silen ve hastanın ilaç alımına engel olan eczaneler de vardır.
Özellikle son zamanlarda, eczacıların serzenişine yol açan, devam reçetesi uygulamasında da benzer sıkıntılarla karşılaşılmaktaydı. Hastaya hekim reçetesi sonrası ilk ilacını veren eczanenin, altı ay içinde zamanı gelince hastanın bilgisi olmadan devam reçetesini de vermiş gibi gösterdiği ve hasta başka bir eczaneye gittiğinde devam reçetesindeki ilacı alamadığı sıklıkla görülmeye ve şikayet konusu olmaya başlamıştır.
Bu maddeyle düzenlenmek istenen bir başka fiil ise ilaç veriliş sürelerini ihlal amacıyla reçete girilip silinmesi halidir. Bu da genellikle ilk reçetede ilaçların eksik kutu verilmesi sonrasında bu reçetenin ilaç verilmeden iptali sonrasında, yeniden reçete yazdırılması yoluyla ilaçların tam alınmasına dönüktür. Gerçekte bu fiil çok kere hastanın isteğiyle olmaktadır.
Uygulamada görülen sorunlardan hareketle maddeyle düzenlenen fiiller incelendiğinde, bir kısmının kolay yol seçilerek eczane bakımından cezai şarta konu edilmeden önce, medula sistemindeki teknik imkanlarla engellenebileceği ya da zorlaştırılabileceği gözükmektedir. Örneğin devam reçetesi uygulamasında ilk reçeteyi veren eczaneden sonra, devam reçetesi için alt/ayrı reçete bilgisinin oluşturulması, sadece hasta üzerinden ve istediği eczaneden kolaylıkla erişiminin sağlanması gibi.
Yine muayene katılım paylarının ihlali maksadıyla reçete silinmesi ya da hastanın ilaç almasını engellemek amacıyla reçete girilip silinmesi uygulaması da istenilen amaca ulaşma bakımından Kurum tarafından önlenebilir veya yapılan düzenlemelerle bu fiil gerçekleşse bile sonuçları engellenebilir durumdadır.
