Fethi Naci’yi kaybettik
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay Fethi Naci’nin vefatı nedeniyle ailesine ve edebiyat dünyamıza rahmet dileyen bir başsağlığı mesajı yayımladı. Günay mesajında, “objektif ve güvenilir eleştirileriyle çağdaş Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunan Fethi Naci’nin, ardında bıraktığı birbirinden değerli yapıtlarla daima saygıyla hatırlanacağını ve genç kalemlere örnek olmayı sürdüreceğini” dile getirdi.
Kültür Servisi - Yazar, eleştirmen, yayıncı 1927 doğumlu Fethi Naci (İsmail Naci Kalpakçıoğlu) dün sabah uzun süredir savaştığı Alzheimer hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdi. Fethi Naci yarın Teşvikiye Camisi’nde kılınacak ikindi namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilecek.
Yükseköğrenimini İÜ İktisat Fakültesi’nde yapan (1949) Kalpakçıoğlu asistanlık sınavını kazandığı sırada 1951’de tutuklandı. Kısa bir süre Sultanahmet Cezaevi’nde kaldıktan sonra İstanbul’daki bazı özel kuruluşlarda çalıştı.1965’te Gerçek Yayınevi’ni kurdu. Cumhuriyet Kitap’ta uzun yıllar eleştiri yazıları yayımladı.
Şükran Kurdakul ile 1951-1952 yıllarında yönetimine katıldıkları Yeryüzü ve Beraber dergilerinde yayımlanan eleştirilerinde Oktay Deniz adını kullandı. 1953’te asıl adı İsmail Naci Kalpakçıoğlu yerine Fethi Naci adını kullanmaya başladı. 1950’lerde Pazar Postası ve Dost dergilerinde yazdı.
1962’de Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan yazar, bu dönemde Vatan gazetesinde ve Sosyal Adalet dergisinde siyasal yazılar yayımladı. Aynı türdeki yazılarına, partiden ayrıldıktan sonra Yön’de ve yönetiminine de katıldığı Ant dergisinde devam etti. Bu dergilerin sanat sayfalarını da yönetti. Siyasal yazılarına 1968’de son veren yazar, bu tarihten sonra daha çok Yeni Dergi, Politika, Yeni Düşün, Adam Sanat gibi dergilerle Yeni Yüzyıl gazetesinde yazdı.
Naci’nin 1956’da yayımladığı ilk kitabı ‘İnsan Tükenmez’ büyük ilgi gördü. Yazarın, kendi deyimiyle, ‘Fransız Marksistlerinden öğrendiklerini edebiyatımıza uygulamaya çalıştığı’ yapıt, Ceza kanununun 142. maddesine aykırılık suçlamasıyla yargılandı ve aklandı. Dost ve Pazar Postası’nda yayımladığı yazılardan derlediği Gerçek Saygısı (1959) ile kurucusu olduğu Gerçek Yayınevi’nin ilk kitabı ‘Azgelişmiş Ülkeler ve Sosyalizm’ de büyük ilgi gördü. 1968’de ‘100 Soruda’ dizisini çıkarmaya başlamasıyla edebiyata kesin dönüş yaptı ve 1971’de ‘10 Türk Romanı’ adlı yapıtını yayımladı. Daha önce bazı kitaplarda yayımladığı yazıları ile 1971-75 dönemindeki yazılarını, 1976’da ‘Edebiyat Yazıları’ adlı kitabında topladı.
Fethi Naci ilk yapıtıyla toplumcu sanatın ilkelerini ortaya koymaya çalışan ve bilimsel tutum benimseyen bir eleştirmen olarak tanındı. İktisat eğitiminin yansımaları da içinde yoğrulduğu edebiyat merakı gibi yazılarında belirgin olarak görülmektedir. Güvenilir yargıları, dikkatli incelemeciliği, birleşimci kültürü ve tutarlı dünya görüşüyle eleştirmen olarak öne çıktı. Yazar 1991 yılında Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’nü aldı.
YAPITLARI
Deneme-Eleştiri: İnsan Tükenmez (1956), Gerçek Saygısı (1959), Açık Oturum (1959), On Türk Romanı (1971), Edebiyat Yazıları (1976), 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme (1981), Eleştiri Günlüğü (1986), Bir Hikâyeci: Sait Faik-Bir Romancı: Yaşar Kemal (1990), Gücünü Yitiren Edebiyat (1990), Roman ve Yaşam(1992), Eleştiride 40 Yıl (1994), 40 Yılda 40 Roman (1994), Reşat Nuri’nin Romancılığı (1995), 50 Türk Romanı (1997), Şiir Yazıları (1997), 60 Türk Romanı (1998), Kıskanmak (1998), Sait Faik’in Hikâyeciliği (1998), Yaşar Kemal’in Romancılığı (1998), Yüzyılın 100 Türk Romanı (1999).
Anı: Dönüp Baktığımda (1999).
Diğer: Azgelişmiş Ülkeler ve Sosyalizm (1965), Emperyalizm Nedir? (1965), Azgelişmiş Ülkelerde Askeri Darbeler ve Demokrasi (1966), Kompradorsuz Türkiye (1967), 100 Soruda Atatürk’ün Temel Görüşleri (1968).
