Yardımcı eczacılık yapma zorunluluğu 6197 sayılı Yasa’yı değiştiren 6308 sayılı Kanun’la getirilmiştir. Kanun’un 5. maddesine eklenen hükümle, serbest eczacılık yapmanın ön koşulu olarak bir tür zorunlu staj sayabileceğimiz “yardımcı eczacılık” çalışma biçimi, eczacılık mevzuatına girmiş bulunuyor.
Kanun’a göre, serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacı, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorundadır.
Görüleceği üzere, yardımcı eczacılık sadece “serbest eczanelerde çalışacaklar” için düzenlenmiştir. Başka bir deyişle serbest eczacılık dışında başka bir yerde, örneğin hastane, ilaç firması, depo vb. işyerlerinde eczacı olarak çalışmak için yardımcı eczacı olarak çalışma önkoşulu bulunmamaktadır.
Kanun zorunluluk kuralı için bir istisna hali düzenleyerek, hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl çalışanların, yardımcı eczacı olarak çalışma şartını yerine getirmiş saymaktadır.
Diğer yandan yardımcı eczacılar, tıpkı eczacı ya da mesul müdür gibi görevinin başında bulunmak zorundadır. Bu yükümlülüğe ilişkin il sağlık müdürlüğü ve/veya bölge eczacı odalarının denetimlerinde üç kez eczanede görevi başında mazeretsiz olarak bulunmadığı tespit edilen yardımcı eczacının çalışma süresi yardımcı eczacılıkta geçen süre olarak kabul edilmeyecektir.
Kuşkusuz bu ve diğer hususların alt mevzuatla ayrıntılanması önem arz etmektedir. Bu nedenle Kanun’a “yardımcı eczacı çalıştırılması ile ilgili usul ve esaslar Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir” hükmü konulmuştur.
Kanun yardımcı eczacı için, tıpkı ikinci eczacılar gibi asgari bir ücret tarifesi koymuştur. Buna göre yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödenecektir.
Yardımcı eczacılık, ikinci eczacılık çalışma biçiminden farklı olarak kazanılmış hak çerçevesinde düzenlemeye tabi tutulmuştur. 6197 sayılı Yasa’ya eklenen Geçici 3. madde çerçevesinde 2012 yılında eczacılık yapma hakkını elde eden eczacılar ile eczacılık fakültelerinde okumakta olan ve okumaya hak kazanmış bulunanlar hakkında yardımcı eczacı olarak çalışma zorunluluğuna ilişkin hükümler uygulanmayacaktır. Buna göre “yardımcı eczacılık yapma zorunluluğu” 2013 yılında eczacılık fakültelerine girenler için uygulanacaktır. Dolayısıyla 2018 yılından önce “yardımcı eczacılık” diye bir istihdam biçimi olmayacaktır.
Yardımcı eczacılık, bugüne kadar serbest meslekler arasında örneğine rastlanmayan içerikte bir zorunlu çalıştırma biçimi olarak ortaya çıkmıştır. Ne staja benzemektedir, ne de isminden ilhamla yardımcılığa benzemektedir. İkisinin arası, ne deve ne kuş kabilinden ilginç bir düzenlemedir. Alt mevzuatla ayrıntılı düzenleme yapıldığı takdirde içeriğiyle ilgili bir fikir yürütme mümkün olabilecektir.
Bilindiği üzere, eczacı örgütleri yardımcı eczacılığı “mezuniyetten sonra bir yıl ve 65 yaş üstü eczacılar için” istemiş; ilk çalışmalar bu yönde olmuş, ancak 65 yaş üstü eczacının yanında yardımcı eczacı çalıştırma hususu Kanun’a konulamamıştı.
Özetle söylemek gerekirse; üzerinde ciddi çalışmalar yapılabildiği takdirde, yardımcı eczacılık eczacılığın okulda öğretilen teorik tarafına pratik yan katabilir, mesleki-etik uygulamalar ve eczane işletmeciliği konusunda önemli faydalar sağlayabilir. Bunun için, aralarında çok ciddi farklar olmasına karşın meslek örgütleri ve düzenlemeleri yapacaklar için, avukatlık stajı, önemli bir örnek olarak dikkate alınabilir.
Ancak yardımcı eczacılığa bir yetiştirme süreci değil; sadece bir çalışma biçimi olarak bakılması ve bu yeni düzenlemenin “nüfusa göre eczane sınırlaması” nedeniyle azaltılmaya çalışılacak serbest eczacı sayısının başka istihdam alanlarında emilmesi için bir araç olarak görülmesi halinde, hep birlikte korkalım ki, başka bir sorunlu alanla 5 yıl sonra karşı karşıyayız demektir. Yardımcı eczacılığın düzenlenme biçiminden genel eğilimin bu olduğu gözükmektedir.
Şayet asıl amaç veya farkında olunmadan ortaya çıkan sonuç böyle olacaksa, bunun işçileştirme sürecinin veya bu sürece uyumlaştırma alıştırmalarının devamından başka bir işe yaramayacağını belirtmek gerekir.
