MÜLKİYELİLER BİRLİĞİ VAKFI

YÖNETİM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ (YÖN-ARA)

SEÇMEN EĞİLİMLERİ ARAŞTIRMASI 2007

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ

(ARA RAPOR)

15 Nisan 2007

Ankara

 Sunuş

Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yönetim Araştırmaları (YÖN-ARA) Merkezi, seçmen eğilimlerini ve bu eğilimleri koşullandıran etmenleri, süreç içindeki yönelimleri ile birlikte kavramayı konu alan ve önümüzdeki üç ay içinde iki kez daha tekrarlanması planlanan saha çalışmasının ilkini Nisan ayı içinde tamamlamıştır. Öz kaynaklarımızla gerçekleştirdiğimiz araştırma, 16 bölgede 16 devlet üniversitesinden öğretim üyelerinin gönüllü katılımıyla yürütülmektedir. Araştırma Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Metin ÖZUĞURLU tarafından yönetilmektedir.

16 ilde yüz yüze görüşme yoluyla 1540 yanıtlayıcıya uygulanan anketlerin veri girişi 1516 anketin veri analiz çalışmalarına başlanmıştır. Bu ara rapor, anket formunda yer alan ve güncelliği itibarıyla kamuoyu ile paylaşılmasında yarar görülen Cumhurbaşkanlığı Seçimine ilişkin sonuçların analizini içerecektir. Tamamı 48 soru ve 113 değişkenden oluşan anket formunun kapsamlı analizini içeren nihai rapor ilerleyen günlerde kamuoyuna açıklanacaktır.

Merkezimizin geniş bir akademisyen katılımıyla gerçekleştirdiği bu çalışmanın temel gerekçesi şöyle ifade edilebilir: Bilindiği gibi Türkiye’de uzun süredir seçmen eğilimleri konusunu oy davranışına indirgeyen ve kamuoyu yoklamaları ile yetinen bir eğilim başattır. Seçmen oy davranışlarında büyük kaymaların yaşandığı, siyasal düzlemin birçok tema etrafında kutuplaştığı, kesimsel ve genel siyasal çıkarlar arasındaki uyum ve dengenin bozulduğu koşullarda, oy davranışlarıyla sınırlı araştırmaların, dinamik süreci kavramak noktasında yetersiz kalacağı açıktır. Bu boşluğu doldurması beklenen siyaset bilimi disiplini ise ilgi odağını kültür çalışmalarına kaydıran, makro analizler yerine mikro analizlere, genel eğilimler yerine tikel olgularla ilgilenen bir araştırma gündemine sahip görünmektedir. Sözü edilen boşluğun varlığına dikkat çekilmesi ve gerçekleştirilecek araştırma serileri ile bu boşluğun doldurulması yönünde çaba gösterilmesi, bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. 

Bu çalışmada ‘seçmen eğilimleri’ terimi; siyasal ideolojiler, siyasal partiler ve güncel siyasal temalar konusundaki seçmen tutum ve davranışlarını tanımlamaktadır. Seçmen eğilimlerinin belirleyenleri terimi ise nesnel koşullar ve öznel algılar şeklindeki ikili tasnifle tanımlanmış; nesnel koşullar başlığı, seçmenlerin maddi yaşam koşulları ve toplumsal sınıf konumlarıyla sınırlandırılırken, öznel algılar terimi ile de kültürel kimlik siyaseti unsurları kapsanmaya çalışılmıştır. Böylece seçmen eğilimleri üzerinde toplumsal sınıf konumlarıyla kültürel kimlik siyasetlerinin hangi ölçüde ve hangi bileşenlerle etkide bulunduğu konusunun irdelenmesi mümkün hale gelmiştir.

Yöntem

Bu çalışmada alan taraması yöntemi benimsenmiştir. Gözlem birimi ile analiz biriminin seçmen birey şeklinde özdeş ele alındığı bu çalışmada veriler, tamamı kapalı uçlu sorulardan oluşan anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşme yapmak suretiyle derlenmiştir. Türkiye genelini kapsamak iddiasındaki alan taraması çalışmasında çok aşamalı küme (cluster sampling) örnekleme tekniği çerçevesinde olasılık mantığına yaslanan ve istatistiksel genelleme yapmaya elveren bir örnekleme planı benimsenmiştir. Seçmen nüfus sayısının Türkiye genelinde 43 milyon civarında bir büyüklüğe ulaştığı veri alındığında, tahmini seçmen-nüfus parametresinin %85’in üzerinde ve güvenirlik düzeyinin %95 olduğu varsayılarak ± % 2’lik bir örneklem hata payıyla, bu araştırmanın örnekleme büyüklüğünün 1500 seçmenle sınırlandırılması yerinde görülmüştür. Çalışmanın gerçekleştirildiği iller ve örnekleme planı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Yön-ara seçmen eğilimleri örnekleme planı-2007[1]

Analiz

Tamamı 48 soru ve 113 değişkenden oluşan anket formunda Cumhurbaşkanlığı seçimi konusu, üç kapalı uçlu soruyla sorgulanmıştır. Bunlar, Cumhurbaşkanı olarak kimin tercih edildiği, Recep Tayyip  Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olması halinde oy davranışlarının değişip değişmeyeceği ve “değişir” yanıtını verenlerin hangi parti lehine oy davranışını değiştireceği ile ilgilidir. Burada üç soruya verilen yanıtların dağılımları ile ortaya çıkan eğilimlerin diğer ilgili değişkenler ışığında derinlemesine analizi yer alacaktır.

“Seçilecek cumhurbaşkanı sizce kim olmalıdır?” sorusuna verilen yanıtların dağılımı Tablo-1’deki gibidir. Bu tabloda üç eğilimden söz edilebilir:

-         İlki ve başat olanı yeni cumhurbaşkanının da “Ahmet Necdet Sezer gibi biri” olmasıdır; nitekim ankette yer alan beş seçenekten birini işaretleyenler esas alındığında (1311 kişi), yanıtlayıcıların yarıdan fazlası (%51,0) bu yönde görüş bildirmiştir (bkz. Grafik-1).

-         Bu bloğa “modern kimlikli bir kadın” seçeneğini işaretleyenler de (%10,6) dahil edilebilir. Yanıt seçenekleri arasında Recep Tayyip Erdoğan’a ve Erdoğan dışındaki bir AKP’liye yer verilmiş olması, “modern kimlikli bir kadın” tercihinin AKP kimliği dışındaki bir seçeneği işaret ettiği şeklinde değerlendirilebilir.

-         Dolayısıyla -açık şekilde” AKP karşıtı bloğun toplam içindeki payının %61,6’lık bir ağırlığa sahip olduğu söylenebilir.

Tabloda belirgin olan ikinci eğilim, seçilecek cumhurbaşkanının AKP kimlikli olması yönündedir. Bu eğilimi kendi içinde iki alt başlığa ayırmak mümkündür:

-         İlki cumhurbaşkanı olarak Recep Tayyip  Erdoğan’ı görmek isteyenlerdir. Bunların seçmen kitlesi içindeki oranı %13,1’dir. Yaklaşık oranlardaki bir seçmen grubu ise (%12,6) ‘Erdoğan dışında bir AKP’li’ yönünde tercih belirtmiştir.

-         Bu iki eğilim birlikte değerlendirildiğinde, AKP kimlikli bir cumhurbaşkanı görmek isteyenlerin toplam seçmen içinde % 25,7’lik bir ağırlığa sahip olduğu görülmektedir.

Bunların dışında üçüncü bir eğilim olarak AKP ve CHP’nin üzerinde uzlaşacağı bir ismin cumhurbaşkanı olması yönünde görüş belirtenler de bulunmaktadır:

- Yüzde 12,7’lik bir paya sahip bulunan bu grubu “cumhurbaşkanı seçiminde AKP iradesinin hesaba katılmasına olumlu bakan ancak AKP kimlikli bir isme sıcak bakmayan” bir eğilimin temsilcileri olarak görmek mümkündür. Seçenekler arasında AKP kimliğine açık olarak yer verilmiş olması ve CHP onayının AKP dışındaki bir ismi işaret edeceği beklentisi, bu yöndeki değerlendirmeye temel teşkil etmektedir.

Bu verileri güncel tartışmalar ışığında yeniden yorumlamak fikir verici olacaktır. Bilindiği gibi cumhurbaşkanlığı seçimi konusu, iktidar partisi AKP’nin sürdürdüğü “köşk taktiği” çerçevesinde tartışılmaktadır. Belirsizliğin son ana kadar sürdürülmesinin de bu taktik gereği olduğu anlaşılmaktadır. Bu koşullarda yürütülen tartışmalar üç seçeneğe odaklanmış durumdadır. En güçlüsünden başlayarak seçenekleri şöyle sıralamak mümkündür:

1) Recep Tayyip  Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olması,

2) AKP kimlikli bir başka ismin cumhurbaşkanı olması ve

3) AKP iradesinin hesaba katıldığı bir ismin cumhurbaşkanı olması.

Grafik-2 de burada sıralanan güncel alternatiflere yönelik seçmen eğilimleri yer almaktadır. Görüldüğü gibi en güçlü olasılık şeklinde tartışılan Recep Tayyip  Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı konusu, en düşük desteğe sahiptir; seçmenlerin %87’si şu veya bu gerekçelerle bu olasılığa onay vermemektedir.  İkinci güçlü olasılık şeklinde tartışılan AKP kimlikli bir cumhurbaşkanı olasılığı da yine zayıf bir desteğe sahiptir (%26). Mevcut meclis aritmetiği düşünüldüğünde AKP onayının alınmadığı bir ismin cumhurbaşkanı seçilmesi olanaksız ise de seçmenlerin yaklaşık %62’sinin bu olguyu da dışladığı, bir bakıma bugünkü meclisten çıkacak bir cumhurbaşkanına sıcak bakmadıkları söylenebilir.

***

Cumhurbaşkanlığı seçiminin genel seçimlerle birlikte ele alınıyor olması, cumhurbaşkanlığı seçiminde seçmen tabanı eğilimlerini önemli kılmaktadır. Araştırmanın ağırlıklı bölümünü oluşturan seçmen eğilimleri ve oy davranışı konusu izleyen raporda analiz edilecekse de, bu aşamada, parti dağılımlarına yer vermeksizin oy davranışıyla cumhurbaşkanı tercihi arasındaki ilişkiye daha yakından bakılabilir.

İzleyen tabloda, önümüzdeki seçimde AKP’ye oy vereceğini beyan edenlerle, AKP dışındaki partilere oy vereceğini ya da henüz kararsız olduğunu beyan edenlerin cumhurbaşkanı tercihleri yer almaktadır.

-         Tablo-2’nin gözler önüne serdiği belki de en çarpıcı sonuç, AKP seçmeninin %65’inin Recep Tayyip Erdoğan dışındaki seçeneklere yönelmiş olmasıdır.

-         AKP’ye oy vereceğini söyleyenler içinde %30 gibi bir oranın, AKP kimliği dışında bir cumhurbaşkanı seçeneğini tercih etmiş olması da dikkat çekicidir.

-         AKP seçmeninin geri kalan %70’lik bölümü ise Recep Tayyip  Erdoğan ile Erdoğan dışındaki bir AKP’li arasında eşit oranda bölünmüş durumdadır (%35, %35).

-         Bu durum, Cumhurbaşkanlığı seçimi konusunda AKP seçmeninin hatırı sayılır oranda uzlaşmacı bir çizgiyi desteklediği, şeklinde yorumlanabilir.

-         AKP dışındaki bir partiye oy verecekler bakımından ise Recep Tayyip  Erdoğan ya da AKP’li bir ismin cumhurbaşkanı olması, istatistiksel olarak ihmal edilebilir oranlarda (Erdoğan %5; AKP’li bir isim %4,5) destek görmektedir.

-         Bu bloğun %90’lar düzeyinde AKP kimliği dışında bir cumhurbaşkanı yeğlediği, yeğlenen cumhurbaşkanı adayında ise %64,5 gibi yüksek bir oranda Ahmet Necdet Sezer’de temsil edilen niteliklerin arandığı görülmektedir.

Tablo-2 Parti eğilimlerine göre Cumhurbaşkanı tercihleri

Önümüzdeki seçimde AKP’ye oy vereceğini beyan edenlerin Cumhurbaşkanlığı konusundaki tutumlarına açıklık getirmek maksadıyla başka bazı değişkenlere de bakılabilir. Cumhurbaşkanlığı konusunda uzlaşmacı tutum sergileyenler arasında:

-         AKP’li kadın seçmenden ziyade erkeklerin.

-         Eğitim seviyesi düşük AKP seçmeninden ziyade lise ve üstü düzeydeki seçmenlerin ve

-         Kendi kimliğini öncelikli olarak dini ve etnik referanslarla tanımlayan AKP seçmeninden ziyade yurttaşlık ve sınıf konumu gibi referanslara başvuran AKP seçmenin ağırlıkta olduğu görülmektedir.

Bir bakıma cumhurbaşkanlığı konusunda AKP seçmeninin çatışmadan uzak ve uzlaşmacı tutumu, büyük ölçüde, partinin "sert çekirdeği" dışında kalan kesimler bakımından geçerli görünmektedir.

Bu saptamanın en belirgin hale geldiği yer ise şeriat rejimi taraftarlığı ile Cumhurbaşkanı tercihi konusudur:

-         Şeriat rejimini desteklediğini beyan eden AKP seçmeninin %52'si Recep Tayyip  Erdoğan'ı cumhurbaşkanı olarak görmek isterken %42'si de AKP'li bir başka ismi desteklemektedir.

-         Şeriat rejimine taraftar olmayan AKP seçmeni içinde Recep Tayyip  Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığına verilen destek hızla %26 seviyesine inmekte, AKP'den bir başka ismi önerenler ise ancak %32 oranında kalmaktadır.

Cumhurbaşkanlığı seçiminin bir diğer özelliği de genel seçimler üzerinde hangi ölçüde ve ne yönde etkide bulunacağı ile ilgilidir. Araştırmada bu konu Recep Tayyip  Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olma olasılığıyla sınırlandırılarak ele alınmış ve bu olasılığın gerçekleşmesi halinde oy davranışlarının hangi ölçüde ne yönde etkileneceği üzerinde durulmuştur.

Tablo 3’de görüldüğü gibi Recep Tayyip  Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olması durumunda oy davranışını değiştireceğini beyan edenler %9,5 gibi düşük bir orandadır; AKP seçmeni içinde ise sadece iki puan daha yüksektir (%11).

Bu düşük orana karşın oy değişikliğinin hangi yönde olacağı konusu önemli olabilir. Oy davranışını değiştireceğini söyleyen genel seçmen içinde CHP’ye yönelimin daha başat olduğu, AKP seçmeni özelinde ise DYP’ye yönelimin daha belirgin olduğu görülmektedir.

Tablo-3 Recep Tayyip  Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olmasının oy davranışı üzerindeki etkisi (s.1428)

***

Seçmen eğilimleri konusundaki göreli kapsamlı araştırmamızın cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili daraltılmış ara raporunu şu gözlemlerle sonuçlandırabiliriz:

1. Cumhurbaşkanlığı konusunda Türkiye seçmeninin belirgin bir saflaşma içinde olduğu söylenebilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde AKP iradesini ve kimliğini görmek istemeyen %62 nispetinde bir blok oluşmuştur; bu açık tutumun AKP dışı parti tercihlerinde bulunan seçmen bloğundaki oranı ise %87’lara ulaşmaktadır.

2. AKP iradesi ve kimliğini dışlayan bu geniş bloğun yeni cumhurbaşkanı imgelemine ise büyük ölçüde Ahmet Necdet Sezer tiplemesinin şekil verdiği görülmektedir.

3. Bu eğilimin dışında kalanları kendi içinde iki grupta değerlendirmek mümkündür. İlki AKP kimlikli bir cumhurbaşkanını tercih edenlerdir; bu grubun oranı %25,7 düzeyindedir. AKP-CHP uzlaşmasını isteyen diğer grubun ise %12,7’lik ağırlığa sahip olduğu görülmektedir. Yaklaşık %90’ını genel seçimlerde AKP’ye oy vereceklerin oluşturduğu bu iki seçmen bloğunun, AKP iradesi ve kimliğini dışlayan blok kadar kararlı ve türdeş davranış özelliklerine sahip olmadığı söylenebilir.

4. AKP’ye oy vereceğini beyan edenlerin ortalama özelliğinin, cumhurbaşkanlığı konusunda çatışmadan kaçındığı ve uzlaşmacı bir yaklaşımı benimsediği söylenebilir. Bu tutumun esas olarak AKP’ye “merkez sağ parti” özelliği kazandıran AKP’li seçmen bakımından geçerli olduğu görülmektedir. Bu gözlem “milli görüş” geçmişinin taşıyıcısı özelliklere sahip bulunan AKP’li seçmen bakımından ise geçerli değildir. AKP’li seçmenler içinde 1/3 nispetinde bir ağırlığa sahip bulunan ve “partinin sert çekirdeği” şeklinde nitelenebilecek bu grubun kamplaşmacı bir yönelim içinde olduğu gözlenmektedir.

5. Cumhurbaşkanlığı seçiminin, izleyen genel seçimler üzerinde belirgin bir etkiye sahip olmadığı görülmekle birlikte, Recep Tayyip  Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olması ve ardından gerilim ve kamplaşma eğiliminin sürmesi durumunda, AKP’nin bundan olumsuz yönde etkileneceği beklenmelidir.  

Ek- Analize dahil edilen sorular

* Seçilecek yeni Cumhurbaşkanı sizce;
                1 (  ) Ahmet Necdet Sezer gibi biri mi olmalı?
                2 (  ) AKP ve CHP’nin üzerinde birlikte uzlaşacağı biri mi olmalı?
                3 (  ) Recep Tayip Erdoğan mı olmalı?
                4 (  ) AKP bünyesinden başka biri mi olmalı?
              5 (  ) Modern kimlik özellikleri taşıyan bir kadın mı olmalı?
                6 (  ) Başka (belirtiniz)………………………………..

* Recep Tayip Erdoğan Cumhurbaşkanı olursa, ardından yapılacak genel seçimdeki oy davranışınız değişir mi?
                1 (  ) Değişmez, aynı şekilde oy veririm                            

                3 (  ) Beni ilgilendirmez

                4 (  ) Başka (belirtiniz!)………………..

* (  ) Değişir;…………….. partiye oy veririm

MÜLKİYELİLER BİRLİĞİ VAKFI YÖNETİM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ     (YÖN-ARA)

TÜRKİYE’DE SEÇMEN EĞİLİMLERİ ARAŞTIRMASI

ANKARA, NİSAN 2007 ARAŞTIRMA GRUBU

MERKEZ: Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Birgül Ayman GÜLER, Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Metin ÖZUĞURLU, Çalışma Grubu Koordinatörü Ali SOMEL, Çalışma Grubu Üyeleri  M. Kemal DOĞRU,  A.Erhan ÇELİK, Kamil KARATEPE, Erdal EREN.

ANKARA: Ankara Üniversitesi, Alan Sorumlusu Araş. Gör. Ali SOMEL, Alan Çalışmacıları Araş. Gör. Tekin AVANER, Araş. Gör. Aytül GÜNEŞER, Aydın ÇALIŞKAN, Özlem ALİOĞLU, Volkan ŞEYŞANE, Dilem KOÇAK, Zübeyde POLATSOY.

ANTALYA: Ankara Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç. Dr. Metin ÖZUĞURLU, Alan Çalışmacıları Devrim Ersezer, Zeynep Ersezer, Deniz Bircan.

BOLU: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Alan Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Saadet AYDIN, Alan Çalışmacıları Cemal ATEŞ, Mahir YAZAR, Yasemin ATMACA.

BURSA: Uludağ Üniversitesi, Alan Sorumlusu Prof. Dr. Nalan ÖLMEZOĞULLARI, Alan Çalışmacıları Nergis ÇAVUŞOĞLU, Bahar BAYSAL, Filiz GAYGUSUZ, Nazlı Zehra KORKMAZ, Meryem FİLİZ, Osman KAPLAN, Osman ÖZÇAKIR, Melis ŞEN.

DİYARBAKIR: Dicle Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç. Dr. Rüstem ERKAN, Alan Çalışmacıları Sema CEMAL, Miraç AKDOĞAN.

EDİRNE: Trakya Üniversitesi, Alan Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Mahmut GÜLER, Alan Çalışmacıları Merve DEMİRTOLA, Atakan BARBAROZ, Gökhan YİĞİT, Bahar YILMAZ, Nilgün ÜREN, Serkan AYDIN.

HATAY: Mustafa Kemal Üniversitesi, Alan Sorumlusu Yrd. Doç.Dr. Nizam ÖNEN, Alan Çalışmacıları Mehmet AYDIN, Esra SAYGI, Özcan YILDIZ, Alev AKAVİOĞLU.

ISPARTA: Süleyman Demirel Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç.Dr. Hüseyin GÜL, Doç. Dr. Songül SALLAN GÜL, Alan Çalışmacıları Araş. Gör. Dr. Nilüfer NEGİZ, Araş. Gör. Ayşe ALİCAN, Araş. Gör. Murat ALTUN, Araş. Gör. Hakan M.KİRİŞ.

İSTANBUL: İstanbul Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç.Dr. Adalet ALADA, Alan Çalışmacıları Fatma GENÇ, Beren KARAMAZ, Nurgül ELÇİK, Zeynep ÖZDAL.

İZMİR: Dokuz Eylül Üniversitesi, Alan Sorumlusu: Doç. Dr. Yeşim EDİS ŞAHİN, Alan Çalışmacıları Okay ÇOKDİNLETEN, Elif LEBLEBİCİ, Fatih ÇAVUŞOĞLU, Aslı İNANMIŞIK, Serhat MOLA.

MALATYA: İnönü Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç. Dr. Mihriban ŞENGÜL, Alan Çalışmacıları Yasin Onur MERAL, Cem ENGİN, Jale ULUTAŞ, Meliha KİYCAK.

MERSİN: Mersin Üniversitesi, Alan Sorumlusu Yrd. Doç. Cenk REYHAN, Mim Sertaç TÜMTAŞ, Alan Çalışmacıları Uğurcan LÜZUMLU, Zafer KALMAZ, Gülcan KÜSTÜ, Mehmet Emin TATLICI

MUĞLA: Muğla Üniversitesi, Alan Sorumlusu: Prof. Dr. Atilla GÖKTÜRK Alan Çalışmacıları Fuat ÇULHA, İbrahim BAYRAM, Fatma KAYA, Nursel SEÇKİN

SAMSUN: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Alan Sorumlusu Mehmet ATALAY, Alan Çalışmacıları Koray YILMAZ, Ferhat AKYÜZ, Sinan ÇELEM, Özgür ÖZTÜRK, Özgür ÖZAYDIN, Edibe KARAYEL.

SİVAS: Cumhuriyet Üniversitesi, Alan Sorumlusu Doç. Dr. Nagehan TALAT ARSLAN Alan Çalışmacıları Manas TEKİN, Erkan KÖKDOĞAN, Levent GÖRÜŞÜK.

VAN: Yüzüncüyıl Üniversitesi, Alan Sorumlusu Yrd. Doç. Ferit İZCİ, Alan Çalışmacıları Metin ÖRÜN, Özge ERSEZER, Duygu Demet ALTUN.

Dosya / Yazarın Eski Yazıları

SEÇMEN EĞİLİMLERİ ARAŞTIRMASI 2007-CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ

• Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yönetim Araştırmaları (YÖN-ARA)
• 19-04-2007

Dosya / Son Eklenen

Metabolizmanın Patronu

• Aile Hekimi Uzmanı Dr. İyigün Gedik
• 26-04-2024

Nöropatik Ağrı

• Prof. Dr. Ahmet Höke
• 22-04-2024

Ozon Tedavisinin Zararları ve Riskleri

• ECZACININ SESİ/DOSYA
• 04-04-2024

Kanserde Erken Teşhisin Önemi

• Doç. Dr. Ece Esin
• 03-04-2024

Yaşa Bağlı İşitme Azlığı

• ECZACININ SESİ/DOSYA
• 26-03-2024