Ecz. Ömrüm Ergüven & Ecz. Beşir Sefa Mumay
6. Bölüm: Etkiler ve Çıktılar, Eczacılık Zekâsı
Dünya’nın eczacılık vizyonunu anlayabilmek ve ülkemiz adına yorumlayabilmek adına başlatmış olduğumuz Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri serimize 6. Bölüm ile devam ediyoruz. Bu bölümde de diğer bölümlerde olduğu gibi 2 başlığı ele alacağız. Bunlardan ilki, her yeni projenin, her yeni hamlenin tartışılabilir tarafını oluşturan “Etkiler ve Çıktılar” diğeri ise 21. Yüzyılda, daralan ekonomilerde, stresli işlerde birlikte yükselmenin en önemli yollarından biri olan “Eczacılık zekâsı”. Başlıklarımızı bölgesel dinamiklerimizi göz önüne alarak ve FIP’ nin tavsiyelerine uyarak yorumlayacağız. Yazımızın sonunda, serinin tüm bölümlerinin bağlantılarını bulabilirsiniz.
Öyleyse, her yeni gün güneşin doğuşu gibi, hadi başlayalım!
Hedef 11: Etkiler ve Çıktılar
Günümüzde herkesin bir iddiası, bir sözü olabiliyor. Konuşmanın çok daha kolay olduğu bir dönemdeyiz. Bu sebeple, mesleki olsun veya olmasın, konuştuğumuz her konu ölçülebilir olmalıdır. “Etkiler ve Çıktılar” her yeni projenin, her yeni hamlenin tartışılabilir tarafını oluşturur.
- İş Gücü & Eğitim: Eczacılık ve eczacılığa bağlı iş alanlarının sağlık ekosistemindeki faydası kanıtlanabilir olmalıdır. Bu faydaları kanıtlamak için projeler geliştirilmelidir.
- Sağlık ekosistemindeki ihtiyaçları tespit ederek, eczacılık işgücünün bu ihtiyaçlara nasıl cevap verebileceği tartışılmalıdır. Bu noktada, ihtiyaç tespiti sonrası ihtiyaca dayalı eğitim ve işgücü planlaması önemlidir.
- İhtiyaçları karşılamak için yapılan planların tutarlılığı, planlar hayata geçtikten sonra izlenebilir olmalıdır.
- İhtiyaçları tespit etmek için deneyimli ve ihtiyaçları sektöre göre analizleyebilen bir ekip kurulmalıdır.
- Pratikteki Uygulamalar: Eczacılık hizmetlerinin toplumun yaşam kalitesini ve devletin sağlık hizmetleri politikasındaki verimliliği arttırıcı yönleri vurgulanmalıdır.
- Eczacılık hizmetlerinin sağlık sonuçları ve yaşam kalitesi, sağlık sistemlerinin verimliliği ve dayanıklılığının artması, hizmetlerin erişilebilirliği, eşitlik ve adil dağılım ve genel sürdürülebilirlik konuları açısından toplumsal etkisinin tanınması, değerlendirilmesi ve bu konuda sorumluluk alınması gereklidir.
- Eczanelerde temel hizmetlerden ileri düzey ve uzmanlık alanlarına kadar kabul edilen tanımlara, kalite ve performans göstergelerine, kamu ve hastalar tarafından bildirilen sonuçlara ve veriye bağlı diğer tüm hizmetlere önem verilmelidir. Veriler analiz edilmeli, sonuçları ölçmek ve izlemek için sistemler geliştirilmelidir.
- Maliyet etkinliğini ölçmek için sistemleri uygulanmalı, maliyet-etkililik analizi yapılmalı, maliyet-fayda analizi yapılmalı ve eczacıların profesyonel hizmetlerinin bütçe etkisi değerlendirilmelidir.
- Eczacılık hizmetlerinin etkilerini değerlendirmek, etkileri verilerle açıklayabilmek için şeffaf ve titiz bir şekilde çalışmalar yapmak ve bu çalışmaların yayına dönüşmesi için teşvik etmek; yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde uygulama geliştirmek, politika ve finansman stratejilerine bilgi sağlamak temel görevler arasındadır.
- Farmasötik Bilimler: Güvenli, etkili ve uygun maliyetli ürünlere zamanında erişimi mümkün kılmak için stratejiler geliştirilmelidir.
- Yeni ürünlerin olumlu ve olumsuz sonuçları üniversiteler tarafından şeffaf değerlendirme süreçleri ile izlenmeli ve raporlanmalıdır.
- Yenilikçi teknolojileri kullanarak sürekli hasta bakımını iyileştirmek ve geliştirmek için bilimsel araştırmalar teşvik edilmelidir.
- İlaç keşfi, geliştirme ve kullanımındaki sürekli başarıyı destekleyen üniversitelerin önemi vurgulanmalıdır.
Hedef 12: Eczacılık Zekâsı
“Beyin nasıl düşünür?”
“Zekâ nedir?”
“Düşünce nasıl üretilir?”
Bu soruların cevaplarını hiç düşündünüz mü? Bir bilinmezi, bilimsel olarak açıklayabilmek için sorgulamak gerekir. Geleneksel bilim yaklaşımında, bizi bugüne kadar getiren Bacon, Descartes ve Newton uygarlığıdır. Bu uygarlık, 21. Yüzyılın başlarına kadar keşfedilen birçok bilimsel gelişmenin kökenidir. Bu bilimsel paradigma uygarlığı sayesinde insanlığın mümkün olan en üst versiyonu keşfedilmiştir. Bu yaklaşımda, analiz ve sentez öğretisi gereği, bir bilinmezi incelerken en küçük yapıtaşına iner, parçada bulduğumuz sonuçları genele yorumlarız. Ancak günümüzde, bu yaklaşımın eksikliği hissedilmektedir ve yeni yaşam modelleri tartışılmaya başlamıştır. Bir duvara baktığınızı hayal edin… Duvarı oluşturan şey nedir? Tuğla. Ancak duvarın sağlamlığı, ayakta durabiliyor olması, yıkılmazlığı sadece tuğla sayesinde olmaz. Bu durum, tuğlaların birbirleri ile bağlantıları ile ilgilidir. Yani iletişim, yani enformasyon… 21. yüzyıl bilimi, enformasyon temellidir. Bir yapının, bir toplumun, bir olayın karakteristiğini etkileyen şey o olguyu oluşturan yapıtaşlarının arasındaki bağlantıdır. 21. yüzyılda hayatta ve ayakta kalabilmek için bireysel yapıtaşlarından daha çok bağlantılar önem taşır. Topluluklar için bu durum, “Topluluk Zekâsı” olarak adlandırılır. Bir toplumun, bir mesleğin, bir grubun zekâsı, o oluşumun gelişimi ve kaderi için çok önemlidir. Tam da bu sebeple, “Eczacılık Zekâsı” başlığı, 21 hedef arasında en önemli hedeflerden biridir.
- İş Gücü & Eğitim: Eczacılık hizmetlerinde ulusal bir program belirleyerek bu programın takip edilmesi çok önemlidir. İç takip sistemi olmadan, eczacılığın gelişmesi de sürdürülmesi de çok olanaklı değildir.
- Operasyonlar için işleyişler için global ölçekte takip yapabilen bir merkez kurulmalıdır.
- Mesleki kademeler için profesyonel liderlik organlarında yöneticilik ve liderli kavramları yaygınlaştırılmalıdır. Bu durum, iyi örneklerin artması için teşvik edici olacaktır.
- Pratikteki Uygulamalar: Hizmet sunumu, geliştirme ve ihtiyaçlarla ilgili veriyi toplamak, paylaşmak ve kullanmak amacıyla kanıta dayalı eczacılık hizmeti geliştirilmeli, politikalar üretilmeli ve finansal kararlar için kapsamlı bir ulusal strateji belirlenmelidir. Eczacılık hizmetine ihtiyaç oluşabilecek durumlar tahmin edilmeli ve eczacılık hizmeti kesintisiz olarak sürdürülmelidir.
- Mesleki hizmetlerin sağlanması için net tanımlamalar, gereksinimler ve standartlar içeren çerçeveler geliştirilmelidir. Bu sayede hizmet sunumunu değerlendirmek ve eczacılık hizmetinde bilgi akışı oluşturmak mümkün olacaktır.
- Ülke düzeyinde tüm kesimler için eczacılık hizmetinde erişilebilirlik konusunda veri ve kanıt toplama, toplanan verileri işleme için sistemler geliştirilmeli ve uygulanmalıdır.
- Eczacılık hizmetinde eczacılar arası bilgi akışı için ülke düzeyinde göstergeler tanımlamalıdır.
- Hizmet sunumu, işgücü ve bilimsel altyapı için entegre veri tabanları geliştirilmelidir. Eczacılık hizmetinde bilgi akışının yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde paylaşılması ve değiş tokuşu için paydaşlar, ortaklar ve diğer profesyonellerle yapılacak şeffaf ve titiz mekanizmalar geliştirilmelidir.
- Uygulamada ve bilimde üretilen büyük verileri kullanma kapasitesini geliştirilmelidir. Gelecek taraması, trend değerlendirmesi ve öngörüler (afet ve acil durumlarda vb.) yapma kapasitesini geliştirmelidir.
- Farmasötik Bilimler: Veriden beslenen ve karar verebilen veri tabanları stratejileri, hastalar için klinikte fayda sağlamak amacıyla tıbbi ürünlerin farmasötik araştırma, geliştirme, üretim ve pazar onayını hızlandırmak için üniversiteler tarafından kullanılabilir.
- Sunulan hizmet standartlarının oluşması ve bilgiye bağlı hizmetlerde üniversiteler merkez olarak kullanılmalıdır.
- Bilgi paylaşımı ve iş birliğini artırmak için sanal merkezlere erişim sağlanabilir.
- Farmasötik bilimlerin tüm yönlerini hızlandırmak amacıyla "açık bilim" veri ve bilgi toplama yöntemleri teşvik edilmelidir. Bu sayede farmasötik bilimler ile ilgili araştırmalarda bilgi akışı mümkün olabilir.
Saygılarımızla;
Ecz. Ömrüm Ergüven & Ecz. Beşir Sefa Mumay
Eczacılıkta Global Gelişim Hedefleri Yazı Dizisi
-> 1. Bölüm: Giriş, Akademik Kapasite, Erken Kariyer Stratejileri (05.09.2023) https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16121
-> 2. Bölüm: Kalite Güvence, Spesifik Uzmanlık Gelişimi (03.10.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16204
-> 3. Bölüm: Yetkinliklerin Gelişimi, Lider Geliştirmek (07.11.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16283
-> 4. Bölüm: Entegre Hizmetler, Multidisipliner Yaklaşım (01.12.2023)
https://www.eczacininsesi.com/haber-detay.php?id=16361
-> 5. Bölüm: Sürekli Mesleki Gelişim, Eşitlik & Adalet (03.01.2024)
https://www.eczacininsesi.com/haber/eczacilikta-global-gelisim-hedefleri-20240103-114824.html
Kaynakça:
FIP. (2020). FIP Global Development Goals. Erişim Adresi: https://developmentgoals.fip.org/ (Erişim Tarihi: 02.01.2024)
